Bir metnin ya da metinlerin psikanalitik okunması, onları birer semptom olarak okumak demektir. Murat Beyazyüz, Cemil Meriç’in metinlerinin analizini, onun psikobiyografisinin inşasında kullanıyor. Kısaca, bu kitapta, kendi metinlerinden yolaçıkılarak analiz edilen, bizzat Cemil Meriç’in kendisidir.

Murat Beyazyüz, Cemil Meriç’i değil, deyiş yerindeyse onun metinlerini, psikanalistin ’Divan’ına yatırmış ve metinlere, birer nesne [obje] olarak değil, ama kendileriyle diyaloga girilebilen birer özne[süje]olarak bakmış. ‘Divan’daki metinler, Türkiye’de büyük bir entelektüelin, modernleşme sürecindeki medeniyet değişikliğini ve kültür krizlerini ne kertede derinden yaşadığını gösteriyor olmak bakımından önemli: Türkçü Hüseyin Cemil, Müslüman Hüseyin Cemil, Materyalist Hüseyin Cemil, Ateist Hüseyin Cemil, Marksist Hüseyin Cemil! Sonuç. ‘Araf’ta olmak! Tanpınar’ın deyişiyle, ‘iki hâd arasında’ ve bu iki hâd’den hangisinin Cennet, hangisinin Cehennem olduğuna karar veremeden, acı veren zihinsel kopuşlarla yaşanan bir entelektüel hayatın psikanalitik arkaplanı: ‘Cemil Meriç’in Psikobiyografisi’

 

Hilmi Yavuz

Psikobiyografiyi diğer biyografi kitaplarından ayırt eden en temel özellik, yazarın hayatını kronolojik bir sırayla anlatmaması aslında. Yazarın ruh dünyasının, onun yazdığı metinlerden yola çıkılarak psikanalize tabi tutulması en temel unsur. Cemil Meriç özelinde de böyle bir çalışma, onun ruh dünyasına inen ilk çalışma olma özelliğini taşıyor.

Cemil Meriç Türk tefekkür tarihinin önemli isimlerinden olmakla birlikte, her düşünür gibi "tam anlamıyla anlaşılamamaktan" dem vurmuştu. Kitaplarını okumak bizi bir derece kendisine yaklaştırsa da zihni dünyasının birebir içine girmemizi sağlamıyorlar. Psikobiyografi türü tam bu noktada devreye giriyor. Sıradan bir biyografinin kronolojik olay anlatımının dışında, yazarı yazdığı metinlerden ve bilinen hayat izlerinden yola çıkarak psikiyatri koltuğuna oturtuyor ve -tabiri caizse- zihnine otopsi uyguluyor. Cemil Meriç gibi önemli bir simanın daha iyi anlaşılması için böyle bir çalışma ciddi bir önem taşıyor.