90 YIL SONRA İLK DEFA YAYINLANAN BELGELERLE

SON SULTAN’IN BİLİNMEYEN YILLARI… 

“Eğer Sanremo Devlet Arşivi’nde bir tomar rastgele derlenmiş adli belge ile birlikte 6,35 mm’lik kullanılmış bir mermi içeren mavi zarfı bulmamış olsaydım, bu kitap biraz zor yazılırdı. Belgelerdeki soruşturmanın konusu, 14 Mart 1924 tarihinde Villa Nobel’de, kafatasına söz konusu mermi saplanmış halde bulunan Sultan Vahdeddin’in özel doktoru Reşad Paşa’nın ölümüydü.”

Riccardo Mandelli

20 Mayıs 1923’te Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Sultanı Vahdeddin geçici bir süre yaşayacağına inandığı Sanremo’ya geldi. Kalbinde hep günün birinde vatanına sultan olarak, muzaffer bir şekilde dönme umudu vardı. Üç yıl boyunca hep bu umutla yaşadı. Fakat fakr u zaruret, maiyyetindeki casuslar, kumar batağına saplanmış acımasız yardımcılar ve sürekli başları derde giren akrabalar peşini bırakmadı. Ve bir gün beyninde bir kurşunla bulunan depresif doktoru Reşad Paşa... Bu bir intihar mıydı yoksa cinayet mi? Peki Doktor Reşad’dan sonra sıra kime gelecekti? Etrafındaki cinayet çemberi daralarak Son Sultan’ı da mı içine alacaktı?

• Sultan Vahdeddin Osmanlı topraklarını nasıl terk etti?
• Mustafa Kemal Paşa'nın Sultan Vahdeddin'in yanındaki casusları kimlerdi?
• Sultan Vahdeddin, Mussolini ile neden görüştü?
• Mussolini’nin Türkiye’yle ilgili planları neydi?
• İtalyan polisi, Sultan Vahdeddin’in her adımını neden izliyordu, ne gibi raporlar tutmuşlardı?
• Sultan Vahdeddin’in özel doktoru Reşad Paşa’nın ölümünün ardındaki sır perdesi neydi?
• Sultan Vahdeddin zehirlendi mi? İtalyan polisi bu ani ölümle ilgili kimlerden şüpheleniyordu?
• Sultan Vahdeddin’den sonra Osmanlı Hanedanı’nın başına gelen acı olaylar ve bir bir dağılan hanedan üyeleri…

Bu ve buna benzer birçok sorunun cevabı, Riccardo Mandelli’nin İtalyan Devlet Arşivi, Dışişleri Bakanlığı Arşivi ve Sanremo Belediyesi Arşivi’ne girerek Son Sultan Vahdeddin’in son 3 yılını araştırıp yazdığı SON SULTAN / Osmanlı İmparatorluğu’nun Sanremo’da Ölümü kitabında…

 

Sultan Vahdeddin’in sürgün yeri Sanremo’daki yaşantısını, ölümünü ve maiyetinin akıbetini; İtalya’daki arşiv belgelerine, mektuplara ve gazete küpurlarına dayanarak anlatan oldukça güzel bir üslupla yazılmış bir eser.

Soruşturmaları incelemeye başladığımda, Osmanlı İmparatorluğu’nun çağdaş Türkiye’ye dönüşmesindeki opak ve kanlı geçiş dönemi, henüz Atatürk adını almamış olan Mustafa Kemal Paşa'dan, mümkün olan her çeşit menfaati elde etmek için eski idarenin ardından iş çeviren Avrupalı devlet adamlarına ve bir İngiliz gazetesinin tarifiyle “cesur, kararsız ve iyi kalpli” son Sultan’ın esrarengiz figürüne kadar tüm başrol oyuncularıyla birlikte, adeta gözlerimin önünde canlandı.

Sultan Vahdeddin’in sürgün yeri Sanremo’daki yaşantısını, ölümünü ve maiyetinin akıbetini anlatan çok orijinal bir çalışma. Şimdiye kadar hep Osmanlı arşiv belgelerine ve bazı saray maiyetinin hatıralarına göre anlamaya çalıştığımız Sultan Vahdeddin’in son günlerini bu çalışma, şimdiye kadar kullanılmamış birçok İtalyan arşivi belgelerine, gazete kupürlerine ve Osmanlı arşiv belgelerine dayanarak yazılmıştır.