Kemal H. Karpat bu çalışmasında; Türkiye'nin kentleşme problematiğini göç literatürü çerçevesinde çok boyutlu bir şekilde değerlendirmektedir. Türkiye'de özellikle 1950'lerden sonra ortaya çıkan kırdan kente göç Türk modernleşmesinin en büyük tartışma alanlarından biridir. Bu durum bütünüyle Türkiye'nin sosyal, siyasal, iktisadi ve kültürel yapısını değiştirmiş ve değiştirmeye de devam etmektedir.

 

İşte bu çalışmada bu değişimlerin nasıl meydana geldiği, Türkiye'de kırdan kente göçün hangi amaçlarla başladığı, kentin yapısını nasıl değiştirdiği, gecekondulaşma kavramı, Türk siyasi partilerinin bu bölgelere yönelik bakışları, kentte yaşayanlar ve gecekonduda yaşayan arasındaki çatışmalar, bunun yanında kentin mi kırsalı yoksa kırsaldan yapılan göçün mü kenti etkilediği gibi günümüzdeki kentlileşme, kentsel dönüşüm çalışmalarını da etkileyen sorulara Kemal H. Karpat’ın çok uzun araştırmalar sonucunda yaptığı değerlendirmeler ışığında cevaplar bulunabilir.

 

Türkiye’de Toplumsal Dönüşüm, “gecekondulaşma”yı, derin bir tarihsel kavrayış içinde, evrensel ve kuramsal boyutunu ihmal etmeden, özgün bir üslupla inceleyen ender çalışmalardan biridir.

 

Bu kitap Türkiye'de Cumhuriyet döneminde göç konusunda yapılmış alan araştırmalarının başında gelir, Niyazi Berkes ve Mübeccel Kıray gibi ünlü sosyologlardan sonra iç göç üzerine yapılmış ilk eserlerden olma özelliğini de göstermektedir. Kemal Karpat Türk siyasal, toplumsal ve kültürel hayatına dair yaptığı çalışmalarıyla dünya çapında çok önemli yere sahiptir. Bu kitapla yazar Türkiye'de kent, gecekondu, göç, kimlik, kentleşme gibi olgu ve olayları teorik ve alan araştırmalarıyla birleştirerek önemli bir çalışmayı ortaya koymuştur. Günümüzde küreselleşme ve postmodernizm, kimlik, kentsel dönüşüm ve kente uyum tartışmaları içerisinde çok iyi bir alan araştırmasına dayanan bu kitap önemli soruların cevaplanmasında ve siyasalar üretilmesinde faydalı olacaktır. Bu çalışmanın ayırıcı özelliklerinden bir diğeri de yazarın göç edenlerin geldikleri yerlere giderek orada da alan araştırmaları yapmasıdır. Böylece göç edenlerin hangi amaçlarla ve nedenlerle göç ettiğine dair sağlam veriler elde edilmiş ve çalışma güçlendirilmiştir. Türkiye'de modernleşme hareketi akademide çokça tartışılan konulardan biridir ve bu kitap Türk modernleşmesi üzerine önemli açıklamalarda bulunmaktadır. Bu kitabın, kentleşmeyi ve kırsal göçü Türkiye'de kültürel, iktisadi, sosyal temellerini dikkate alarak kentleşme ve gecekondu literatürüne bağlı kalarak sosyolojik anlamda yapılan ve önemli çaptaki alan araştırması bilgisini de kapsayan bir kitap olduğunu da belirtelim.

"Bu çalışmada gecekondular, 3. dünya ülkelerindeki kırsal göç ve kentleşme ya da modernleşme sürecinin yani iktisadî, toplumsal, siyasal ve kültürel düzenin niceliksel ve niteliksel dönüşümünün bir parçası olarak düşünülmektedir. Dolayısıyla köyün ve kentin zaman ve mekândaki bir sürekliliğin yani bir ulusun ve ülkenin birbirini etkileyen, ulusal ve küresel düzeydeki gelişmelerden etkilenen parçaları olduğu fikri merkezî bir yer işgal etmektedir."

Bu kitap Osmanlı ve Türk tarihinin en çok referans verilen isimlerinden Kemal Karpat'ın kaleminden, Türk kır, kent, göç ve gecekondu temaları hakkında yazılmış ilk çalışmalardan birini teşkil ediyor.